🌿 Morfologia
🌞 Warunki uprawy
🌍 Pochodzenie i rodzina
🌾 Zastosowania
Uwaga: Pomimo staranności w przygotowaniu tej karty, przed jakimkolwiek użyciem lub spożyciem rośliny należy skonsultować różne źródła. W razie wątpliwości skonsultuj się z wykwalifikowanym specjalistą
Zastosowania w permakulturze
Ruta zwyczajna jest ceniona w permakulturze ze względu na swoje właściwości odstraszające szkodniki, szczególnie mszyce, mole kapustowe i chrząszcze. Można ją sadzić w pobliżu roślin warzywnych i owocowych jako naturalny środek ochrony. Liście i pędy ruty są jadalne, choć o bardzo intensywnym, gorzkim smaku, dlatego używane są w niewielkich ilościach jako przyprawa. Tradycyjnie stosowana w ziołolecznictwie, choć ze względu na zawartość bergaptenów, jej wewnętrzne stosowanie jest ograniczone i wymaga ostrożności. Może być wykorzystywana do tworzenia naturalnych barwników.
Opis Permapeople
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens) to wieloletnia bylina pochodząca z Półwyspu Bałkańskiego. Jest to niewielka roślina, osiągająca wysokość około 30-60 cm, o niebieskozielonych liściach i drobnych, żółtych kwiatach. Liście charakteryzują się silnym, ostrym aromatem, a roślina jest często wykorzystywana jako naturalny środek odstraszający owady.Pod względem wymagań uprawowych, ruta preferuje gleby przepuszczalne i stanowiska pełne słońca. Jest odporna na suszę i może być uprawiana w różnych klimatach, choć nie rośnie dobrze w ekstremalnie gorących lub wilgotnych warunkach. Aby skutecznie uprawiać rutę, należy posadzić ją w miejscu o dużej ilości nasłonecznienia i zadbać o dobrą przepuszczalność gleby.Ruta nie jest powszechnie uważana za roślinę jadalną i może powodować podrażnienia skóry oraz inne negatywne skutki w przypadku spożycia. Jednak w przeszłości była wykorzystywana w celach leczniczych, a obecnie czasami stosuje się ją jako naturalny środek odstraszający owady lub jako źródło niebieskiego barwnika. Bywa również używana w tradycyjnej magii.Jeśli chodzi o jej wartość dla dzikiej fauny, ruta jest dobrym źródłem nektaru dla pszczół i innych zapylaczy, a jej silny aromat może pomóc w odstraszaniu szkodników z pobliskich roślin. Nie wiadomo, aby miała znaczącą wartość jako źródło pokarmu dla zwierząt.
Opis botaniczny
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens) to wieloletnia roślina zielna z rodziny rutowatych (Rutaceae). Osiąga wysokość 30-80 cm. Charakteryzuje się silnie rozgałęzionymi pędami i szarozielonymi, skórzastymi liśćmi o charakterystycznym, złożonym kształcie. Kwiaty są drobne, żółte, zebrane w grona. Kwitnie od maja do lipca. Owoce to torebki zawierające małe nasiona. Roślina wydziela intensywny, aromatyczny zapach. Pochodzi z południowej Europy i Azji Zachodniej, ale jest uprawiana w wielu krajach świata.
Uprawa współrzędna
Ruta zwyczajna jest dobrym towarzyszem dla roślin kapustnych (chroni przed molami), porów, fasoli, rozmarynu i lawendy. Odstrasza mszyce i inne szkodniki, chroniąc pobliskie rośliny. Należy unikać sadzenia jej w pobliżu roślin z rodziny bobowatych (groch, fasola), ponieważ może hamować ich wzrost. Nie powinna być również sadzona w pobliżu seleru.
Metody rozmnażania
Ruta zwyczajna może być rozmnażana na kilka sposobów. Najłatwiej rozmnaża się przez sadzonki pędowe pobierane wiosną lub latem. Sadzonki ukorzeniają się stosunkowo łatwo w wilgotnym podłożu. Można również rozmnażać przez podział kęp korzeniowych wiosną lub jesienią. Nasiona ruty kiełkują dość wolno i nierównomiernie, dlatego zaleca się stratyfikację (przechłodzenie) nasion przed siewem. Siew przeprowadza się wiosną lub jesienią.
Historia i tradycje
Ruta zwyczajna ma długą historię wykorzystania. Już w starożytności była ceniona przez Greków i Rzymian za właściwości lecznicze i odstraszające szkodniki. Używano jej do leczenia ran, ukąszeń owadów, a także jako środek antyseptyczny. W średniowieczu uważano ją za roślinę magiczną, chroniącą przed złymi mocami. W niektórych kulturach była symbolem wierności i przyjaźni. W kuchni używana była jako przyprawa, choć ze względu na gorzki smak, jej popularność z czasem zmalała.
Kalendarz użycia
Kwitnienie: maj - lipiec. Zbiór liści i pędów: od maja do jesieni, najlepiej przed kwitnieniem, gdy zawartość olejków eterycznych jest najwyższa. Sadzenie: wiosna lub jesień. Cięcie: wiosną, w celu pobudzenia wzrostu i zagęszczenia rośliny. Zbiór nasion: sierpień - wrzesień.