🌿 Morfologia
🌞 Warunki uprawy
🌍 Pochodzenie i rodzina
🌾 Zastosowania
Uwaga: Pomimo staranności w przygotowaniu tej karty, przed jakimkolwiek użyciem lub spożyciem rośliny należy skonsultować różne źródła. W razie wątpliwości skonsultuj się z wykwalifikowanym specjalistą
Zastosowania w permakulturze
Pokrzywica dwunastoprętkowa jest rośliną wielofunkcyjną w permakulturze. Młode pędy i liście, po odpowiednim przygotowaniu (gotowaniu i kilkukrotnym zmienianiu wody, aby usunąć toksyny), mogą być spożywane jako warzywo, podobne do szpinaku. Korzenie były tradycyjnie używane do produkcji barwników. Roślina przyciąga pożyteczne owady, a jej gęste liście mogą służyć jako naturalny mulcz. Należy jednak zachować szczególną ostrożność ze względu na toksyczność rośliny – spożycie nieprzygotowanych części może być niebezpieczne. Można ją wykorzystać w systemach agroforesteryjnych jako warstwę krzewów.
Opis Permapeople
Phytolacca dodecandra, znana również jako endod, jest pnącym krzewem pochodzącym z tropikalnej Afryki i Madagaskaru. Tradycyjnie wykorzystywana jest jako środek myjący, a także wykazuje właściwości ślimakobójcze, stosowane do zwalczania ślimaków będących nosicielami schistosomatozy. Owoady rośliny są trujące w bezpośrednim spożyciu, jednak tradycyjnie wykorzystywane są po odpowiednim przetworzeniu.
Opis botaniczny
Phytolacca dodecandra, znana jako pokrzywica dwunastoprętkowa, jest byliną z rodziny pokrzywowatych (Phytolaccaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej. Roślina osiąga wysokość od 0,5 do 2 metrów. Charakteryzuje się grubym, rozgałęzionym pędem, dużymi, lancetowatymi liśćmi oraz białymi lub zielonkawymi kwiatami zebranymi w gęste grona. Owoce to ciemnoczerwone jagody, które są silnie trujące. Roślina posiada głęboki, rozbudowany system korzeniowy. Jest odporna na suszę i może rosnąć na różnych typach gleb, preferuje jednak gleby wilgotne i bogate w składniki odżywcze.
Uprawa współrzędna
Pokrzywica dwunastoprętkowa dobrze rośnie w towarzystwie roślin motylkowatych, takich jak fasola i groch, które wzbogacają glebę w azot. Można ją również sadzić w pobliżu pomidorów i papryki, ponieważ odstrasza szkodniki. Należy unikać sadzenia jej w pobliżu roślin kapustnych, ponieważ może hamować ich wzrost. Ważne jest, aby zapewnić jej wystarczającą ilość miejsca, ponieważ roślina może być dość ekspansywna.
Metody rozmnażania
Pokrzywica dwunastoprętkowa rozmnaża się głównie przez nasiona. Nasiona należy wysiewać wiosną lub jesienią, bezpośrednio do gruntu. Można również wysiewać nasiona w pojemnikach, a następnie przesadzać młode rośliny. Roślina może również rozmnażać się przez odrosty korzeniowe, ale ta metoda jest mniej efektywna. Nasiona wymagają stratyfikacji (przechłodzenia) przez kilka tygodni, aby poprawić kiełkowanie. Ważne jest, aby zachować ostrożność podczas manipulowania rośliną ze względu na jej toksyczność.
Historia i tradycje
Pokrzywica dwunastoprętkowa była używana przez rdzennych Amerykanów do celów leczniczych, rytualnych i barwiących. Korzenie służyły do produkcji czerwonego barwnika, używanego do malowania ciała i tkanin. Roślina miała również zastosowanie w medycynie ludowej, choć ze względu na jej toksyczność, wymagała ostrożnego stosowania. W niektórych kulturach uważano ją za roślinę ochronną, odstraszającą złe duchy. Wiedza o jej właściwościach i zastosowaniach przekazywana była z pokolenia na pokolenie.
Kalendarz użycia
Kwiaty pojawiają się od czerwca do sierpnia. Jagody dojrzewają jesienią (wrzesień-październik), ale nie są przeznaczone do spożycia. Młode pędy i liście można zbierać wiosną, przed kwitnieniem. Korzenie można wykopać jesienią, po zakończeniu wzrostu rośliny. Sadzenie i przesadzanie najlepiej przeprowadzać wiosną lub jesienią. Roślina jest mrozoodporna i nie wymaga specjalnej pielęgnacji poza regularnym podlewaniem w okresach suszy.